Het Stadmakerscongres 2023 is voorbij. Graag tot 15 november 2024!
Moeten we zo veel mogelijk nieuwe woningen bijbouwen om de wooncrisis op te lossen? In dit atelier richten we ons niet op ‘bouwen, bouwen, bouwen’ maar pakken we de werkelijke opgave met elkaar beet: de woonopgave.
Om de wooncrisis op te lossen lijkt vrijwel iedereen – politiek, markt, overheid, publieke opinie – het erover eens dat er zo snel mogelijk zo veel mogelijk nieuwe woningen gebouwd moeten worden. De nadruk lijkt daarbij vooral op de aantallen te liggen, terwijl wellicht een deel van de oplossing te vinden is in de gebouwen die er al zijn en in nieuwe woonvormen. De werkelijk opgave is in eerste plaats geen bouwopgave: voor ons ligt namelijk een grootschalige woonopgave. We moeten bedenken hoe en waar we willen wonen op een toekomstwaardige manier.
Ook in Rotterdam is de wooncrisis groot. De prijzen van koopwoningen liggen ver boven het gemiddelde inkomen van Rotterdammers, wat het voor starters erg moeilijk maakt een koopwoning te bemachtigen. Daarnaast stijgen de huurprijzen en wordt het aanbod van (betaalbare en passende) huurwoningen steeds kleiner. Met de komst van een nieuwe Woonvisie wordt een antwoord geformuleerd op deze opgaven.
Ateliermeesters
De ateliermeesters voor dit programma zijn Mark Minkjan en Sanne van Manen. Sanne van Manen is architect en senior associate bij MVRDV. Daarnaast is ze betrokken bij Platform Wederopbouw en initiatiefnemer van Platform Woonopgave. Ze maakte een uitgebreide open-source analyse van de woonopgave die de basis vormt voor het platform. Mark Minkjan is stadsgeograaf, onderzoeker en schrijver. Hij is partner bij Loom, verbonden aan de Rotterdamse Academie van Bouwkunst en initiatiefnemer van Platform Woonopgave.
Tafels
In deze werkplaats gaan we, na een introductie op de nieuwe Woonvisie, aan de slag met de werkelijke opgave voorbij de aantallen: de woonopgave. Vanuit verschillende perspectieven wordt het gesprek aan tafel niet enkel gevoerd over de oplossingen, maar juist over de voorwaarden om nieuwe oplossingen mogelijk te maken. Wat is nodig om de woonopgave tegemoet te treden? Schuif aan en werk en denk mee.
1. De passende woning
Tafelvoorzitter: Lisa van der Slot
De maatschappij lijkt steeds meer divers te worden, terwijl de woning steeds meer een standaardproduct wordt. Wat maakt een goede/passende woning?
2. Betaalbaar wonen
Tafelvoorzitter: Mark van de Velde
Hoe zorgen we voor betaalbaar wonen? Hoe zorgen we dat woningen niet enkel voor de eerste bewoner maar ook voor de generaties daarna betaalbaar blijven? Welke instrumenten zijn nodig? Wat zorgt voor belemmeringen? Zijn er alternatieve financieringsmodellen?
3. Grond voor wonen
Tafelvoorzitter: Thieme Hennis
Grond is cruciaal, niet alleen voor nieuwbouw maar ook voor eerlijke en passende ruimtelijke ontwikkeling op lange termijn. In varianten van erfpacht maar ook Community Land Trust wordt grond als publieke zaak beschouwd. Welke aanpassingen in grondbeleid kunnen betaalbaarheid, diversiteit en woonkwaliteit borgen?
4. Nieuwe collectieve woonvormen
Tafelvoorzitter: Ninke Happel
Welke nieuwe collectieve woonvormen zijn er of zijn denkbaar? Hoe kunnen nieuwe woonvormen helpen bij uitdagingen als druk op de zorg? Hoe kunnen nieuwe woonvormen bijdragen aan het huisvesten van kwetsbare groepen? Hoe kan er meer ruimte komen voor collectieve woonvormen?
5. Samen Bouwen
Tafelvoorzitter: Koos Kok
Hoe creër je meer ruimte voor CPO projecten? Is het mogelijk dat proces te professionaliseren? Kan CPO bijdragen aan de betaalbaarheid van wonen?
6. Data voor de woonopgave
Tafelvoorzitter: Sara Bugera
Hoe kunnen we data inzetten om de vraag en de opgave (wat is er werkelijk nodig) scherp te krijgen? Hoe kunnen we data inzetten om woningen en ruimte voor woningen te vinden binnen de bestaande stad? Wat zijn de mogelijkheden? Welke data is beschikbaar/ hier voor nodig?
7. Gezond Wonen
Tafelvoorzitter: Eelco Dekker
Hoe komen we tot echt gezonde woningen en een gezonde woonomgeving? Wat is een ‘gezonde’ woning die zowel fysiek als mentaal gezond is? Hoe kan dit meegenomen worden in de woonopgave?
8. Woningen vinden: splitsen
Tafelvoorzitter: Elisabeth Boersma
Een deel van de bewoners van Rotterdam woont relatief groot voor een klein huishouden, en wil dit ook niet altijd. Als doorstroming op gang komt, kan een deel van die grote woningen worden gesplitst tot kleinere, passende woonvormen. Wat is er nodig om woningen te splitsen? Hoe kan dit op een kwalitatief goede en efficiënte manier?
9. Woningen vinden: transformatie
Tafelvoorzitter: Wijnand Galema
Hoe kunnen gebouwen uit met name de post65 en wederopbouwperiode getransformeerd worden tot woningen? Maar ook hoe behouden we deze historische lagen in de stad in het geweld van de verdichting met vele nieuwe woningen? Het Weena zal als casus besproken worden. Welke potentie ligt hier voor de woonopgave?
10. Verbeteren, verdichten en doorstromen
Tafelvoorzitter: Kjai Tjokrokoesoemo
Hoe kunnen we de bestaande stad verbeteren, versterken, verdichten en laten doorstromen? Als voorbeeld wordt gekeken naar de Zuidelijke Tuinsteden van Rotterdam. Hoe te zorgen dat deze bestaande wijken ook onderdeel worden van de woonopgave? Welke kansen liggen hier?
11. Wonen in een fijne buurt
Tafelvoorzitter: Siobhan Burger
Een Goede Buur(t) begint bij een goede leefomgeving waar ruimte, sociale en ecologische kwaliteit in balans zijn. Maar hoe zorgen we dat een nieuwe buurt ook een sociaal weerbare buurt wordt? Wat zijn essentiële maatschappelijke ingrediënten vanuit verschillende perspectieven? En kunnen we deze ingrediënten vertalen naar concrete indicatoren om maatschappelijke kwaliteit te verankeren, te toetsen en te waarborgen gedurende de ontwikkeling, van concept tot realisatie?
12. Verbonden Wonen
Tafelvoorzitters: Lena van der Wal & Marcella Wong
Wat is verbinding? Hoe zou wonen meer verbonden kunnen zijn en wat zou de waarde en relevantie daarvan kunnen zijn? Op welke wijze zou dit ook plek kunnen krijgen in beleid, zodat we niet alleen bouwen, maar ook kwaliteit en verbinding creëren?